In eerdere blogs heb ik geschreven over kloosterbrouwerijen en landgoedbrouwerijen. Bij dit soort brouwerijen ging het over het algemeen om brouwerijen die vooral voor eigen gebruik brouwen. In dat rijtje kan je farmhouse of boerderij brouwerijen ook scharen. Het voornaamste verschil is eigenlijk de schaalgrootte. Pamela Sambrook1 schreef een boek over landgoedbrouwerijen in Engeland, farmhouse brouwerijen werden nadrukkelijk daarbij gerekend.
Kloosterbrouwerijen ontstonden tijdens de hoge en vooral late middeleeuwen, landgoedbrouwerijen zelfs nog iets later. In de vroege middeleeuwen kende men in het rurale Europa alleen het huishoudelijke brouwen wat in feite niets anders is dan het boerderij brouwen dat we de laatste eeuwen kennen. In de loop van de tijd werd het brouwen grootschaliger maar daarnaast bleef het boerderij brouwen lange tijd bestaan, in sommige streken zelfs tot vandaag.
Is er in Nederland over landgoedbrouwerijen al heel weinig te vinden, over boerderij brouwerijen nog veel minder. Het lijkt mij een redelijke gok dat ze ergens in de 19e eeuw van het toneel verdwenen.
Andreas Krennmair heeft laatst een blog2 geschreven waarin hij beschrijft dat rond 1890 in Württemberg duizenden kleine brouwerijen bestonden met een gemiddelde productie van slechts 35 liter bier per week. Gezien de kleine productie hoeveelheden en het feit dat deze kleine brouwerijen geen ondergistend bier brouwden is het waarschijnlijk dat het hier vaak om boerderij brouwerijen ging. Echter ook hier geldt dat er maar bitter weinig over bekend is.
Farmhouse Ale
Farmhouse ales zijn in wezen niets anders dan bieren die op boerderij brouwerijen gebrouwen zijn. Het is dus geen specifieke stijl, maar varieert afhankelijk van beschikbare ingrediënten en toegepaste brouwmethodes. De brouwmethodes komen vaak voort uit plaatselijke tradities.
Het mijnbouw gebied op de grens van België en Frankrijk staat bekend om farmhouse ales als Saison, Grisette en Bière de Garde. Inmiddels zijn dit stijlen die vooral door micro brouwerijen worden gebrouwen, en niet meer op de boerderij. In hoeverre deze bieren nog overeenkomen met vroegere farmhouse ales is de vraag, hierover is weinig terug te vinden. Bij Saison rijst zelfs de vraag of het van origine wel echt een farmhouse ale is3.
Dankzij het onderzoek van Lars Marius Garshol4 weten inmiddels wel het één en ander van boerderij brouwerijen en farmhouse ales in Noorwegen. Met name in West-Noorwegen bestaan nog altijd een flink aantal boerderij brouwerijen waar verschillende bierstijlen worden gebrouwen. Al deze Noorse farmhouse ales hebben met elkaar gemeen dat ze gebrouwen worden met een lokale giststam: Kveik. Dit is onder de gisten nogal een buitenbeentje. Daar waar een ondergist optimaal presteert bij ongeveer 10ºC en bovengist bij 20ºC kan je met Kveik zelf bij ruim 30ºC vergisten zonder dat er vervelende bijsmaken ontstaan.
In Finland (Sahti), Estland en Litouwen bestaan inmiddels commerciële brouwerijen die op traditionele wijze farmhouse ales brouwen.
Bronnen
- Pamela Sambrook, Country House Brewing in England, 1500-1900 ↩︎
- Andreas Krennmair, Top- vs. Bottom-Fermenting Breweries in Parts of Southern Germany 1889/1890 ↩︎
- Roel Mulder, https://verlorenbieren.nl/tag/saison/ ↩︎
- Lars Marius Garshol, Historical Brewing Techniques: The Lost Art Of Farmhouse Brewing (zie ook https://www.garshol.priv.no/blog/index.html) ↩︎
